Oclusiva uvular surda

Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.
Oclusiva uvular surda
q
IPA 111
Codificação
Entidade (decimal) q
Unicode (hex) U+0071
X-SAMPA q
Kirshenbaum q
Som

A plosiva ou oclusiva uvular surda é um tipo de som consonantal, usado em algumas línguas faladas. É pronunciado como uma oclusiva velar surda [k], exceto que a língua não faz contato no palato mole, mas na úvula. O símbolo no Alfabeto Fonético Internacional que representa este som é ⟨q⟩, e o símbolo X-SAMPA equivalente é q.

Há também a plosiva pré-uvular surda em algumas línguas, que é articulada um pouco mais frontalmente em comparação com o local de articulação da consoante uvular prototípica, embora não tão frontal quanto a consoante velar prototípica. O Alfabeto Fonético Internacional não possui um símbolo separado para esse som, embora possa ser transcrito como ⟨q̟⟩ ou ⟨q˖⟩ (ambos os símbolos denotam um ⟨q⟩ avançado) ou ⟨k̠⟩ (⟨k⟩ retraído). Os símbolos X-SAMPA equivalentes são q_+ e k_-, respectivamente.

Características[editar | editar código-fonte]

  • Sua forma de articulação é oclusiva, ou seja, produzida pela obstrução do fluxo de ar no trato vocal.
  • Como a consoante também é oral, sem saída nasal, o fluxo de ar é totalmente bloqueado e a consoante é uma plosiva.
  • Seu local de articulação é uvular, o que significa que está articulado com a parte posterior da língua (dorso) na úvula.
  • Sua fonação é surda, o que significa que é produzida sem vibrações das cordas vocais.
  • Em alguns idiomas, as cordas vocais estão ativamente separadas, por isso é sempre sem voz; em outras, as cordas são frouxas, de modo que pode assumir a abertura de sons adjacentes.
  • É uma consoante oral, o que significa que o ar só pode escapar pela boca.
  • O mecanismo da corrente de ar é pulmonar, o que significa que é articulado empurrando o ar apenas com os pulmões e o diafragma, como na maioria dos sons.

Ocorrência[editar | editar código-fonte]

Língua Palavra AFI Significado Notas
Abaza хъацӀа/kh"atsḥa [qat͡sʼa] Homem
Adigue атакъэ/ataq"ė [ataːqa] Galo
Aleúte[1] ҟи́гаҟъ / qiighax̂ [qiːɣaχ] Grama
Árabe Padrão moderno[2] قط/qit't [qitˤtˤ] Gato
Hejazi قِمَّة/qimma [qɪmːa] Pico Alofone de /g/.
Golfo[3] غداً/qadun [qədæn] Amanhã Corresponde a /ɣ/ em outros dialetos.
Argelino
Assírio neoaramaico ܩ/qa [qa] Para Corresponde a /k/ nas variedades Urmian e Jilu.
Archi хъал/kh"àl [qaːl] Pele humana
Basquir ҡаҙ / q [qɑð] Ganso
Chechen кхоъ / qo’ [qɔʔ] Três
Dawsahak [qoq] Seco
Inglês Australiano[4] caught [ḵʰoːt] Pego Pré-uvular; alofone de /k/ antes de /ʊ oː ɔ oɪ ʊə/.[4]
Londres multicultural[5][6] cut [qʌt] Cortar Alofone de /k/ antes de vogais traseiras.[6]
Dublin não-local[7] back [bɑq] Preto Alofone de /k/ depois de /æ/ para alguns falantes.[7]
Eyak u.jih [quːtʃih] Lobo
Alemão Dialeto chemnitz [8] Rock [qɔkʰ] Saia Variação livre com [ʁ̞], [ʁ], [χ] e [ʀ̥].[8] Não ocorre na coda.[8]
Groenlandês illoqarpoq [iɬːoqɑʁpɔq] Ele tem uma casa
Hebraico Iraquiano קול/kol [qol] Voz
Hindustâni Hindi बर्क़/barq [bərq] Trovão Principalmente em palavras emprestadas do árabe, pronunciado principalmente em urdu - falantes de hindi tendem a pronunciar como ⟨k⟩.
Urdu بَرق/barq
Inuktitut ᐃ"ᐃᑉᕆᐅᖅᑐᖅ / ihipqiuqtuq [ihipɢiuqtuq] Explorar Representado por ⟨ᖅ⟩.
Iraqw qeet [qeːt] Quebrar
Cabardiano къэбэрдей/k"ėbėrdey [qabardej] Cabardiano
Cabila ⵜⴰⴲⴰⵢⵍⵉⵜ [taqβæjliθ] Língua cabila Pode ser expresso [ɢ].
taqbaylit
ثاقبيليث
Kavalano qaqa [qaqa] Irmão mais velho
Cazaque Қазақстан/Qazaqstan [qɑzɑqˈstɑn] Cazaquistão Alofone de /k/ antes de vogais traseiras.
Ket қан [qan] Começar
Klallam qəmtəm [qəmtəm] Ferro
Kutenai qaykiťwu [qajkitʼwu] Nove
Hanakia lehké [ləqə:] Fácil
Nez Perce ʔaw̓líwaaʔinpqawtaca [ʔawˀɪlwaːʔinpqawtat͡sa] Eu vou pegá-lo no fogo
Nivkh тяқр̆/tyaqrh [tʲaqr̥] Três
Ossétio Ferro Дзæуджыхъæу/džæudžiq"æu [ˈzə̹ʊ̯d͡ʒɪ̈qə̹ʊ̯] Vladikavkaz
Persa قورباغه/quurbaghe [quːrbɒɣe] Sapo
Quíchua[9] qallu [qaʎu] Língua
Sahaptin qu [qu] Pesado
Seediq Seediq [ˈsəːdʑɪq] Seediq
Seereer-Siin[10] [exemplo necessário]
Shor қам [qɑm] Xamã
Somali qaab [qaːb] Formato
St’át’imcets teq [təq] Tocar
Tajique қошуқ/qošuq [qɔʃuq] Colher
Tlingit ghagw [qɐ́kʷ] Espinha de árvore Tlingit contrasta seis oclusivas uvulares diferentes.
Tsimshiano gwildma̱p'a [ɡʷildmqɑpʼa] Tabaco
Turquemem ak [ɑ:q] Branco Contrasta com /k/
Ubykh [qʰɜ] Túmulo Um dos dez fonemas de parada uvular distintos.
Uigur ئاق / aq [ɑq] Branco
Usbeque[11] qo'l [q̟oɫ] Braço Pré-uvular; às vezes realizado como um africado [q͡χ˖].[11]
Neoaramaico ocidental Bakh'a [exemplo necessário] Pré-uvular, embora em Ma'loula seja um pouco mais frontal.
Ma'loula [exemplo necessário]
Yup'ik meq [məq] Água fresca
Yukaghir Do norte маарх/maarq [maːrq] Um
Do sul атахл/ataql [ataql] Dois
!Xóõ !qhàà [ǃ͡qʰɑ̀ː] Água

Referências[editar | editar código-fonte]

  1. Ladefoged (2005), p. 165.
  2. Watson (2002), p. 13.
  3. Qafisheh (1977), p. 266.
  4. a b Mannell, Cox & Harrington (2009).
  5. Torgersen, Kerswill & Fox (2007).
  6. a b «John Wells's phonetic blog: k-backing». 27 de julho de 2010. Consultado em 11 de fevereiro de 2015 
  7. a b «Glossary». Consultado em 10 de fevereiro de 2015 
  8. a b c Khan & Weise (2013), p. 235.
  9. Ladefoged (2005), p. 149.
  10. Mc Laughlin (2005), p. 203.
  11. a b Sjoberg (1963), p. 11.